Ropucha szara

Ropucha szara, Bufo bufo (Linnaeus, 1758).

Systematyka

Występowanie

Ropucha szara - Bufo bufo (Linnaeus, 1758)  jest spotykana niemal w całej Europie (z wyjątkiem Irlandii i pojedyńczych wysp na Morzu Śródziemnym), a także, chociaż mniej licznie, w zachodniej Azji i północnej Afryce. W Polsce jest powszechna w całym kraju z wyjątkiem gór; jednak w Europie południowej znajduje się ją nawet na wysokości powyżej 2000 metrów.

Opis

Ropucha szara jest dość dużym płazem i samice dorastają nawet powyżej 20 centymetrów W Polsce spotyka się częściej osobniki mierzące około 15 cm. Samce są znacznie mniejsze, ok. 9-10 cm. Ropuchy szare mogą być mylone z o wiele rzadziej spotykanym gatunkiem, ropuchą paskówką - Epidalea calamita (Laurenti 1768).

Żywi się głównie owadami, na które poluje pod osłoną nocy. W skład diety ropuchy szarej wchodzą głównie dżdżownice, koniki polne, pająki, czasami ślimaki, a nawet stonka ziemniaczana.

Ropucha szara najwcześniej ze wszystkich polskich płazów rozpoczyna wiosenne wędrówki; jest też chyba najbardziej przywiązana do konkretnego zbiornika wodnego, który potrafi odnaleźć z odległości wielu kilometrów. Pierwsze przybywają do niego samce i pozostają w zbiorniku nawet miesiąc. W tym czasie stopniowo docierają też samice, jednak tylko na 3-5 dni i natychmiast po złożeniu skrzeku w postaci dwóch sznurów złożonych z kilku tysięcy jajeczek opuszczają wodę. Podczas poszukiwania partnera ropucha szara nie zmienia ubarwienia, ale jej kolory stają się intensywniejsze i bardziej kontrastowe.

To przywiązanie ropuchy do rodzinnego stawu jest powodem prawdziwej hekatomby, jaka co roku dwukrotnie odbywa się na naszych drogach. Pierwsza ma miejsce wczesną wiosną, kiedy dorosłe płazy wracają w celach rozrodczych i próbują przedostać się przez dzielące je od wody ulice, gromadnie ginąc pod kołami samochodów. Druga następuje w czerwcu, kiedy młode ropuszki udają się na swoją pierwszą wędrówkę. Oprócz pojazdów na odkrytym terenie zagrażają im wtedy większe owady, pająki i ptaki.

Te ropuchy, które przetrwają, wrócą do wody dopiero za 4-6 lat, po osiągnięciu dojrzałości.

Ciekawostki dotyczące ropuchy szarej

W odróżnieniu od żab, ropucha szara nie bardzo lubi skakać i tego sposobu poruszania się używa tylko w sytuacjach zagrożenia. Znacznie chętniej po prostu powoli kroczy  na swoich krótkich łapkach.

Podczas wędrówek ropuchy szare kierują się zmysłem magnetycznym i węchem. Wzrok służy im tylko do podejmowania doraźnych decyzji o ominięciu przeszkód i nawet niewidome ropuchy doskonale orientują się w otoczeniu.

W sezonie rozrodczym ropucha w ogóle nie pobiera pożywienia. Po opuszczeniu wody wygłodzone płazy polują również w dzień. Jest na tyle dużym zwierzęciem, że jej łupem czasami padają nawet drobne gryzonie i pisklęta.

Parotydy, czyli brodawki umieszczone tuż za oczami ropuchy, wydzielają trucizny zwane bufotoksynami. Wśród nich jest bufotenina, alkaloid o działaniu halucynogennym, oraz bufogenina, substancja kardioaktywna, tj. wpływająca na działanie serca i układu krwionośnego. Kontakt ze skórą ropuchy szarej kończy się dla człowieka najwyżej lekkim podrażnieniem, ale dla drobnych zwierząt potrafi być fatalny w skutkach.

Największym wrogiem ropuchy szarej (oczywiście nie licząc człowieka) jest zaskroniec, zupełnie niewrażliwy na bufotoksyny. Przed zaskrońcami ropucha może próbować bronić się tylko podnosząc się na nogach i próbując "zrobić się większa". Zdarza się, że taka taktyka przynosi efekt.

Zagrożenia

Jak wszystkie płazy, ropucha szara jest objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Największym zagrożeniem jest degradacja przez człowieka jej terenów rozrodczych: podmokłych terenów i płytkich, naturalnych zbiorników wodnych.