Żaba moczarowa

Rodzina: Żabowate (Ranidae)

Zasięg występowania

Żaba moczarowa, Rana arvalis (Nilsson, 1842) występuje w większej części Euroazji w krajach o klimacie umiarkowanym i chłodnym. W Europie nie spotyka się jej na północy Skandynawii, na Wyspach Brytyjskich oraz w Hiszpanii, Portugalii, Włoszech, Grecji, Szwajcarii. Wschodnia granica zasięgu występowania dochodzi aż do Chin, gdzie uważa się R. arvalis za gatunek zagrożony wyginięciem.

W północnej części obszaru występowania widuje się podgatunek Rana arvalis arvalis. Na południe od Polski spotyka się częściej R. arvalis wolterstorfii, a pojedyńcze osobniki widziano także w u nas.

W Polsce żaba moczarowa występuje na obszarach nizinnych, przede wszystkim na terenach otwartych i podmokłych, takich jak łąki, torfowiska, bagna. W skali Europy jej populacja wygląda na stabilną, jednak w naszym kraju stopniowo się zmniejsza, pomimo, że w miejscach o optymalnym dla R. arvalis środowisku nadal spotyka się ją bardzo licznie.

Opis

Żaba moczarowa dorasta do 5-6 centymetrów długości, pojedyńcze osobniki wyjątkowo nawet do 7,5 cm. Podobnym gatunkiem, z którym łatwo ją pomylić, jest żaba trawna (Rana temporaria), jednak R. arvalis ma bardziej ostro zakończony pysk. Samce są podobnej wielkości, co samice i podobnie ubarwione na kolor szarobrązowy z ciemniejszymi plamami - z wyjątkiem okresu godowego (marzec-kwiecień), kiedy przybierają intensywnie niebieski kolor, a na ich łapach pojawiają się modzele godowe.

W okresie rozrodczym żaby wędrują do niewielkich, płytkich zbiorników, takich jak większe kałuże, czy zalane wiosennymi roztopami łąki, gdzie woda szybko się nagrzewa od słońca. Samica składa 2-4 tys. jajeczek w postaci unoszących się pod powierzchnią wody kul skrzeku. Kijanki wylęgają się po około 2-3 tygodniach, a w połowie czerwca następuje pierwsza migracja nowego pokolenia na letnie stanowiska.

Na przełomie października i listopada żaby - w tym moczarowa - zapadają w sen zimowy, zagrzebując się w miejscach osłoniętych przed nadmiernym zimnem, w norkach wygrzebanych w ziemi, pod korzeniami drzew, w ściółce. Budzą się dopiero tuż przed kolejnym sezonem godowym.

Ciekawostki

W przeciwieństwie do ropuch, żaba moczarowa nie wydziela toksyn ani nie posiada żadnych innych przystosowań obronnych. Jej strategia przetrwania opiera się na natychmiastowej ucieczce w sytuacji zagrożenia. R. arvalis są więc szybkie, zwinne i bardzo płochliwe - z tych powodów dość trudno je obserwować.

Żaby moczarowe dożywają wieku powyżej 10 lat.

Głos żaby moczarowej jest stosunkowo cichy i do złudzenia przypomina dźwięk, jaki wydaje powietrze uciekające z zanurzonej pod wodą butelki.

Zagrożenia

Podstawowym zagrożeniem dla żab moczarowych jest systematyczne zanikanie optymalnych dla nich siedlisk, głównie na skutek działalności człowieka.

Nie udało się dotąd ustalić co dokładnie jest przyczyną zaniku populacji żaby moczarowej na terenach przekształconych przez ludzi. Przeprowadzone w Szwecji badania ⁽¹⁾ ujawniły, że samo pogorszenie jakości wody, jakie często można zaobserwować w pobliżu ludzkich siedzib, nie ma znaczącego wpływu na proces rozrodczy i rozwój kijanek. Te same obserwacje wykazały jednak, że na terenach wiejskich, rolniczych i zurbanizowanych żaby moczarowe nie są w stanie utrzymać samoodnawiającej się populacji i wymierają w ciągu 2-3 lat ⁽²⁾.

Żaba moczarowa jest gatunkiem objętym ścisłą ochroną gatunkową. Jest wpisana do Czerwonej Księgi gatunków zagrożonych, oraz wymieniona w Dodatku II Konwencji Berneńskiej, a także w Załączniku IV do Dyrektywy Siedliskowej UE.